नेपालमा कुष्ठरोगको चिन्ताजनक अवस्था : सबैभन्दा धेरै बिरामी मधेस प्रदेशमा

काठमाडौँ । नेपालमा कुष्ठरोग (leprosy) नियन्त्रणमा आएको भनिए पनि पछिल्लो तथ्यांकले अवस्था त्यति उत्साहजनक देखाएको छैन । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका सचिव डा. विकास देवकोटाका अनुसार आर्थिक वर्ष २०८०/०८१ को अन्त्यसम्म देशभर २,४७२ जना नयाँ कुष्ठरोगी फेला परेका छन्, जसमा सबैभन्दा बढी बिरामी मधेस प्रदेशमा देखिएका छन् ।

डा. देवकोटाले बिहीबार काठमाडौंमा आयोजित कुष्ठरोगसम्बन्धी अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनमा प्रस्तुत तथ्यांक अनुसार, मधेस प्रदेशमा कुल केसको एक तिहाईभन्दा बढी रहेको जनाए । त्यसपछि दोस्रो स्थानमा लुम्बिनी प्रदेश (कुल केसको एक चौथाइभन्दा बढी) र तेस्रोमा कोशी प्रदेश रहेको छ।

कुल नयाँ बिरामीमध्ये १,०४२ जना महिला र १४ वर्ष मुनिका १३६ जना बालबालिका छन्। यसले संक्रमण समुदायस्तरमै फैलिएको स्पष्ट संकेत दिन्छ।

डा. देवकोटाका अनुसार, कुष्ठरोग निवारणका लागि प्रकोप दर प्रति १० हजार जनसंख्यामा १ जना भन्दा कम हुनुपर्ने लक्ष्य छ। हाल राष्ट्रिय स्तरमा यो दर ०.९२ रहेको छ, जुन अपेक्षाकृत राम्रो भए पनि पूर्णरूपमा सन्तोषजनक भने होइन।

जिल्लागत विश्लेषण हेर्दा:

• ७७ जिल्लामध्ये १८ जिल्लामा प्रकोप दर १ भन्दा माथि,
• ४८ जिल्लामा १ भन्दा कम, र
• ११ जिल्लामा नयाँ कुष्ठरोगी नै भेटिएको छैन।

अहिले पहिचान भएका सबै बिरामीको उपचार भइरहेको जानकारी दिँदै सचिव देवकोटाले सरोकारवाला निकायबीच सहकार्य र जनचेतना अभिवृद्धि गर्दै अगाडि बढ्नुपर्नेमा जोड दिएका छन्।

निष्कर्षमा, कुष्ठरोग नियन्त्रणका क्षेत्रमा केही प्रगति देखिए पनि मधेस, लुम्बिनी र कोशी प्रदेशमा अझै पनि गम्भीर ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता देखिन्छ।